เข้าใจแล้ว เข้าถึงแล้ว

เป้าหมายสูงสุดของนักปฏิบัติธรรมที่ได้ศึกษาและปฏิบัติมาดีแล้วนั้น จุดมุ่งหมายเพื่อดับทุกข์ให้สิ้น สิ่งที่เราปรารถนาจะได้จากการปฏิบัติธรรม นั้นคือการได้ค้นพบสัจจะธรรม เป็นผู้มีฌานที่นำไปสู่ปัญญาเห็นแจ้งตามความเป็นจริง มีความเห็นแจ้งในทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค สามารถดับทุกข์ได้สิ้นในระดับพระอริยะ มีพระโสดาบัน พระสกิทาคามี พระอนาคามี พระอรหัต์

ในสังคมโลกทุกๆสิ่งเกิดจากอุปาทาน สังคมเจริญได้เพราะปัญญาทางโลก ซึ่งความสำเร็จที่ได้ก็คือโลกของอุปาทานนั่นเอง

แตกต่างจากป้ญญาของพระอริยะผู้ยอมรับความไม่เที่ยง ได้เข้าใจแล้ว ได้เข้าถึงแล้วในอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา หรือเป็นผู้ดับสิ้นแล้วซึ่งกิเลส เหล่านี้จึงจะเป็นผู้เดินไปข้างหน้าไม่กลับมาซ้ำรอยเดิม ในอนาคตเบื้องหน้าจะเป็นผู้ไม่ติดอยู่ในภพหรือโลกของอุปาทานนั่นเอง

Sumetho